Uzależnienie od kokainy

Cocaine dependence

Below is a Polish translation of our information resource on cocaine dependence. You can also view our other Polish translations.

Zastrzeżenie

Prosimy o uważne przeczytanie zastrzeżenia, które towarzyszy poszczególnym tłumaczeniom. Wyjaśniono w nim, że College nie może zagwarantować jakości tłumaczeń ani tego, że informacje są w każdym przypadku aktualne.

Informacje te przeznaczone są dla osób użwyających lub uzależnionych od kokainy oraz osób, które je znają.

Zawierają one informacje na temat używania i uzależnienia od kokainy oraz wyjaśniają, czym jest kokaina, potencjalne problemy związane z jej używaniem oraz dostępne metody leczenia uzależnienia od kokainy.

Czym jest kokaina?

Kokaina to narkotyk wytwarzany z rośliny koki występującej w niektórych krajach Ameryki Południowej. Stymuluje organizm, podnosząc tętno i może powodować uczucie podekscytowania, pewności siebie, niepokoju lub innych wzmożonych emocji.

W Wielkiej Brytanii kokaina jest klasyfikowana jako narkotyk klasy A zgodnie z ustawą o nadużywaniu narkotyków z 1971 roku (Misuse of Drugs Act 1971). Oznacza to, że posiadanie lub sprzedaż tego narkotyku jest nielegalna. Jej import, sprzedaż i dystrybucja w Wielkiej Brytanii są zazwyczaj kontrolowane przez zorganizowane grupy przestępcze.

Kokaina ma pewne uznane zastosowania medyczne. Jej skład chemiczny jest podobny do leków znieczulających stosowanych przez chirurgów i anestezjologów. Może być stosowana jako środek miejscowo znieczulający, tzn. może być stosowana do znieczulenia powierzchni części ciała. Odbywa się to poprzez blokowanie impulsów nerwowych i zwężanie naczyń krwionośnych. Jest licencjonowana do użytku medycznego w niektórych krajach, takich jak USA, Niemcy i Australia. Nie jest jednak dopuszczona do tego celu w Wielkiej Brytanii.

Kokaina występuje w trzech postaciach:

  • Proszek – jest to biały proszek, który można wciągać, wcierać w dziąsła lub wstrzykiwać.
  • Crack – są to małe kryształki kokainy, które można zmielić i wciągnąć nosem, palić lub rozpuścić i wstrzyknąć.
  • Wolna zasada kokainy (Freebase) – jest to skrystalizowana forma, którą można palić.

Co jeszcze zawiera kokaina?

Przed sprzedażą kokaina jest często „rozcieńczana” lub mieszana z innymi substancjami. Może to być bardzo niebezpieczne dla użytkowników narkotyków, ponieważ zwiększa prawdopodobieństwo przedawkowania, a nawet śmierci. Badania wykazały, że inne substancje zmieszane z kokainą mogą stanowić nawet 80% sprzedawanego narkotyku.

Kokaina może być mieszana ze stosunkowo nieszkodliwymi proszkami, takimi jak cukier, mąka kukurydziana lub kreatyna (suplement). Powszechnie stosowane są również inne leki, takie jak miejscowy środek znieczulający o nazwie benzokaina.

Kokaina jest również czasami mieszana z bardziej niebezpiecznymi substancjami. Na przykład lewamizolem, środkiem przeciw pasożytom Lewamizol może osłabić odpowiedź immunologiczną organizmu, co zwiększa ryzyko rozwoju infekcji. Jest to szczególnie ryzykowne dla osób, które wstrzykują sobie kokainę.

Silny środek przeciwbólowy o nazwie fentanyl również został znaleziony zmieszany z kokainą. Fentanyl to opioidowy środek przeciwbólowy, który jest od 50 do 100 razy silniejszy niż heroina. Może zwiększać ryzyko przedawkowania oraz śmierci, nawet w niewielkich ilościach.

Jak powszechne jest używanie kokainy?

Kokaina jest drugim po marihuanie najczęściej używanym narkotykiem w Wielkiej Brytanii. Szacuje się, że w Anglii i Walii w 2019 r. 1 milion osób używało kokainy w proszku, a 180 000 używało cracku.

Liczba zgonów związanych z kokainą jest obecnie w Wielkiej Brytanii rekordowo wysoka. Od 2012 roku ich liczba wzrosła pięciokrotnie. Uważa się, że jeden na siedem zgonów związanych z narkotykami w 2018 r. był spowodowany nadużywaniem kokainy.

Produkcja kokainy znacznie wzrosła w ciągu ostatnich 10 lat. Doprowadziło to do większej dostępności narkotyku.

Kto używa kokainy?

Kokaina w proszku jest używana przez osoby ze wszystkich środowisk. Najczęściej zażywają ją mężczyźni w wieku poniżej 30 lat, a około jedna trzecia użytkowników kokainy w proszku ma wyższe dochody Jest ona często używana rekreacyjnie wraz z alkoholem i innymi narkotykami, takimi jak MDMA (ecstasy).

Większość osób używających kokainy w proszku nie jest od niej uzależniona. Jednak ze względu na zwiększoną dostępność i czystość kokainy, coraz więcej osób staje się uzależnionych.

Rośnie również liczba osób używających cracku, który jest bardziej uzależniający ze względu na sposób zażywania. Crack ma tendencję do używania w „ciągu”, gdzie ktoś bierze go dużo przez kilka dni na raz. Często zażywa się go w połączeniu z innymi narkotykami lub alkoholem. Używanie cracku jest bardziej powszechne na obszarach o wysokim poziomie ubóstwa i deprywacji społecznej.

Jak działa kokaina?

Kokaina działa poprzez zwiększenie poziomu substancji chemicznej w naszym mózgu zwanej dopaminą. Dzieje się to w obszarze naszego mózgu znanym jako „jądro półleżące”, które jest częścią mózgowego układu nagrody. Układ ten jest zwykle aktywowany, gdy robimy coś przyjemnego, na przykład jemy smaczne jedzenie lub zakochujemy się.

Podczas zażywania kokainy zwiększony poziom dopaminy może sprawić, że poczujesz się szczęśliwy i rozmowny, a także sprawić, że będziesz w stanie dłużej pozostać przytomnym. Może zwiększyć popęd seksualny i sprawić, że poczujesz się pewniej w sytuacjach towarzyskich.

Kokaina może jednak sprawić, że niektóre osoby staną się bardziej agresywne lub pobudzone. Używanie kokainy może powodować podejmowanie ryzyka, którego normalnie byś nie podjął.

Efekty te często pojawiają się natychmiast po zażyciu narkotyku i mogą trwać do godziny. Czas ich trwania zależy od ilości zażytego narkotyku.

Wpływ kokainy na użytkownika zależy od jego samopoczucia i miejsca, w którym się znajduje. Z tego powodu kokaina może powodować różne zachowania u różnych osób. Nigdy nie można przewidzieć, jak kokaina wpłynie na samopoczucie.

Czym jest uzależnienie od kokainy?

Jeśli zacząłeś często używać kokainy i trudno ci przestać, nazywa się to uzależnieniem od kokainy (znaną również jako kokainizm). Nie musisz zażywać kokainy codziennie, aby się od niej uzależnić. Nie trzeba też być uzależnionym od kokainy, by mieć problemy z jej używaniem.

Wystąpienie któregokolwiek z poniższych objawów może oznaczać uzależnienie od kokainy:

  • silne pragnienie regularnego zażywania kokainy
  • potrzeba zażywania większej ilości, aby uzyskać ten sam efekt
  • trudności z zaprzestaniem zażywania kokainy
  • zaniedbywanie innych zainteresowań w życiu
  • kontynuowanie zażywania kokainy, mimo że wiesz, że ci szkodzi
  • objawy odstawienia po zaprzestaniu zażywania.

Więcej informacji na temat odstawienia można znaleźć poniżej.

Kto najczęściej uzależnia się od kokainy?

Uzależnienie od kokainy może dotknąć każdego, bez względu na to, kim jest i jakie ma doświadczenia życiowe.

Istnieją jednak osoby, które są bardziej narażone na uzależnienie od kokainy, w tym:

  • osoby, u których w rodzinie występowało uzależnienie od narkotyków lub alkoholu
  • osoby, które mają łatwiejszy dostęp do kokainy. Na przykład dlatego, że mogą sobie na nią pozwolić lub dlatego, że ludzie wokół nich jej używają.
  • osoby, które doświadczyły traumy w dzieciństwie.

Jakie ryzyko wiąże się z zażywaniem kokainy?

Wiele osób używa kokainy tylko przez krótki czas w swoim życiu. Większość osób zaprzestaje używania kokainy bez wystąpienia jakichkolwiek problemów. Jeśli jednak zażywasz kokainę i nadal to robisz, może to spowodować długotrwałe szkody dla twojego zdrowia psychicznego i fizycznego.

Problemy ze zdrowiem fizycznym

Używanie kokainy może powodować określone problemy ze zdrowiem fizycznym, w zależności od sposobu jej zażywania. Problemy te obejmują:

  • Choroby serca – Używanie kokainy może spowodować stwardnienie naczyń krwionośnych, które dostarczają krew do serca. Może to zwiększyć obciążenie mięśnia sercowego i prowadzić do:
    • wysokiego ciśnienia krwi,
    • nieprawidłowego rytmu serca,
    • zawału serca,
    • niewydolności serca,
    • udarów,
    • nagłej śmierci.
  • Choroby płuc – palenie kokainy może zwiększać ryzyko infekcji klatki piersiowej, chorób płuc i raka.
  • Problemy z nosem i zatokami – Wciąganie kokainy może powodować zatkany nos (nieżyt nosa), utratę węchu (anosmia) i krwawienia z nosa. Kokaina może uszkodzić i zniszczyć chrząstki w nosie i w jamie ustnej.
  • Choroby krwi – wstrzykiwanie kokainy lub dzielenie się banknotami, słomkami lub fajkami (przedmiotami używanymi do zażywania kokainy) może zwiększyć ryzyko zakażenia wirusem HIV, zapalenia wątroby, zakrzepów krwi i ropni.

Problemy ze zdrowiem psychicznym

Długotrwałe zażywanie kokainy może mieć negatywny wpływ na zdrowie psychiczne. Może przyczynić się do rozwoju problemów ze zdrowiem psychicznym, takich jak:

  • depresja,
  • zaburzenia lękowe,
  • psychoza – stan, w którym myśli i emocje są tak zaburzone, że traci się kontakt z rzeczywistością.

Jeśli już cierpisz na chorobę psychiczną, zażywanie kokainy może ją pogorszyć.

Zażywanie kokainy może również powodować, że zachowujesz się w sposób, w jaki zwykle byś się nie zachowywał, na przykład agresywnie lub gwałtownie. Może to mieć negatywny wpływ na relacje i życie towarzyskie.

Częste zażywanie kokainy może mieć również negatywny wpływ na finanse lub pracę.

Mieszanie kokainy z alkoholem

W przypadku jednoczesnego zażywania kokainy i alkoholu organizm wytwarza bardzo toksyczny produkt zwany kokatylenem. Może on uszkodzić układ odpornościowy i oznaczać, że ryzyko drgawek i śmierci jest znacznie wyższe niż w przypadku zażywania kokainy lub alkoholu osobno.

Co to jest odstawienie?

Odstawienie następuje, gdy twoje ciało przyzwyczaiło się do kokainy i nagle przestaniesz ją zażywać. Nie można umrzeć z powodu odstawienia kokainy, ale mogą wystąpić nieprzyjemne objawy, w tym

Objawy psychiczne,

  • zmęczenie,
  • problemy ze skupieniem,
  • rozdrażnienie,
  • uczucie depresji lub lęku,
  • paranoja lub psychoza — widzenie, słyszenie lub odczuwanie rzeczy, które nie istnieją,
  • myśli samobójcze.

Objawy fizyczne

  • niepokój,
  • obniżony popęd seksualny,
  • bezsenność lub koszmary,
  • udział w ryzykownych zachowaniach,
  • krzywdzenie siebie lub innych.

Jakie leczenie jest dostępne?

Niektórym osobom, które chcą przestać zażywać kokainę, wystarczy wsparcie przyjaciół i rodziny lub zapoznanie się ze szkodliwymi skutkami narkotyku. Dla osób, którym trudno jest przestać zażywać kokainę, dostępne jest leczenie.

Pomoc osobom uzależnionym

Jeśli chcesz uzyskać pomoc w związku z zażywaniem kokainy, w zależności od regionu, w którym mieszkasz, możesz skierować się do usług związanych z uzależnieniami lub do swojego lekarza rodzinnego. Zostaniesz poddany badaniu, podczas której specjalista dowie się więcej o tobie i twoim życiu. Pomoże im to zdecydować, czy musisz przejść do planu leczenia i jak plan może odpowiadać Twoim potrzebom.

Leczenie uzależnienia od kokainy może obejmować:

  • Psychoterapia – terapia pobudzająca motywację, terapia poznawczo-behawioralna (CBT) lub terapia dla par mogą pomóc ci zrozumieć twoje myśli i zachowania związane z zażywaniem kokainy. Niektóre z nich nie są dostępne dla osób nadal zażywających kokainę.
  • Grupy wsparcia – grupy wzajemnego wsparcia mogą okazać się przydatne. Na przykład programy dwunastu kroków, takie jak Anonimowi Kokainiści (Cocaine Anonymous) lub Anonimowi Narkomani (Narcotics Anonymous). Na regularnych spotkaniach osoby, które powróciły do nałogu, udzielają porad i wskazówek, a członkowie dzielą się swoimi doświadczeniami.

Większość metod leczenia uzależnienia od kokainy jest dostępna w społeczności. Może się jednak zdarzyć, że będziesz musiał udać się do szpitala, jeśli masz fizyczne lub psychiczne komplikacje zdrowotne lub jesteś uzależniony od wielu substancji.

Leki

Niestety, nie znaleziono żadnych leków, w przypadku których udowodniono pomoc w uzależnieniu od kokainy lub odstawieniu kokainy.

Lekarze mogą przepisać inne leki, które pomogą zmniejszyć skutki odstawienia kokainy. Na przykład tabletki nasenne na bezsenność. Takie rozwiązania są dobierane indywidualnie.

Obecne badania wykazały niewielkie potencjalne korzyści ze stosowania trzech rodzajów leków. Wszystkie trzy terapie wymagają jeszcze dalszych badań, zanim będziemy mogli być pewni, że są pomocne.

  • Disulfiram – lek ten jest powszechnie stosowany w leczeniu osób uzależnionych od alkoholu.
  • Psychostymulanty – są to leki, które wpływają na organizm w taki sam sposób jak kokaina. Mogą one pomóc komuś w zaprzestaniu używania kokainy.
  • N-acetylocysteina – istnieją pewne dowody wskazujące na to, że może ona pomóc zmniejszyć głód kokainowy i pomóc osobie, która przestała zażywać kokainę.

Zbadano też inne leki, w tym:

  • leki przeciwdepresyjne,
  • leki przeciwdrgawkowe,
  • leki przeciwpsychotyczne,
  • agoniści dopaminy,
  • baklofen.

Nie wykazano jednak, by pomagały one w leczeniu uzależnienia od kokainy.

Trwają badania nad szczepionką blokującą działanie kokainy.

Gdzie szukać pomocy?

Ważne jest, aby się dokształcić i zrozumieć, jaki wpływ może mieć na ciebie kokaina. Oto kilka zaufanych stron internetowych, które zawierają rzeczowe informacje, porady i wsparcie:

Informacje o zażywaniu narkotyków

  • Talk to Frank – ta strona internetowa zawiera fakty, wsparcie i porady dotyczące narkotyków i alkoholu.
  • Drug Science – niezależny organ naukowy zajmujący się narkotykami w Wielkiej Brytanii. Dostarcza jasnych, opartych na dowodach informacji na temat narkotyków.
  • Crew – szkocka organizacja charytatywna zajmująca się zwalczaniem szkodliwości. Zapewnia informacje i wsparcie, aby pomóc ludziom w dokonywaniu pozytywnych wyborów dotyczących zażywania narkotyków i zdrowia seksualnego.

Dostępne wsparcie

Wymiana igieł

W punktach wymiany igieł można wymienić zużyte igły na czyste. Zmniejsza to ryzyko:

  • wirusów przenoszonych przez krew,
  • ropni w miejscu wstrzyknięcia,
  • zranienia się wyrzuconymi igłami przez innych.

Punkty wymiany igieł mogą również oferować czystą folię. Może to zmniejszyć uszkodzenia płuc spowodowane paleniem cracku.

Punkty wymiany igieł są dostępne w całej Wielkiej Brytanii. Na niektórych obszarach znajdują się w lokalnych aptekach, a na innych są tworzone przez organizacje antynarkotykowe. Skorzystaj z poniższych linków, aby znaleźć pomoc w twojej okolicy:

Lub porozmawiaj ze swoim lekarzem rodzinnym lub lokalnym ośrodkiem uzależnień, aby dowiedzieć się więcej.

Pomoc w zależności od regionu:

Wsparcie dla przyjaciół i rodziny

Jeśli martwisz się o swojego partnera, przyjaciela lub członka rodziny, który zażywa kokainę, są miejsca, w których możesz uzyskać pomoc, wsparcie i informacje:

Źródła

Informacje te zostały opracowane przez Radę Redakcyjną ds. Zaangażowania Publicznego Królewskiego Kolegium Psychiatrów. Informacje te odzwierciedlają najbardziej rzetelne dane dostępne w czasie ich opracowywania.

Specjaliści – autorzy publikacji: Dr Donna Mullen i dr Cedar Andress

Specjalne podziękowania dla Regional Service User Network za zweryfikowanie tego materiału.

Pełne referencje dostępne na żądanie.

Data publikacji: grudzień 2022

Data weryfikacji: grudzień 2025

© Królewskie Kolegium Psychiatrów (Royal College of Psychiatrists)

This translation was produced by CLEAR Global (May 2025)

Read more to receive further information regarding a career in psychiatry